• સોમવાર, 19 મે, 2025

ભાષાનું ભૂત

મહારાષ્ટ્રમાં રહેવું હશે તો મરાઠી બોલતા આવડવું જરૂરી છે અને દુકાનોનાં પાટિયાં મરાઠીમાં હોવા જોઈએ એવો આગ્રહ જૂનો છે. તો, બીજી તરફ દક્ષિણ ભારતનાં રાજ્યોમાં, ખાસ કરીને તામિલનાડુમાં કેન્દ્રની નવી શિક્ષણનીતિમાં ત્રીજી ભાષા તરીકે હિન્દી રાખવાને લઈને રાજકીય વિવાદ ચગ્યો છે. ભાષાના નામે વિરોધ - વિવાદ - વિખવાદ નવી વાત નથી, નવો છે તેમાં ભળતો રાજકીય રંગ, વિરોધનો આડો ફંટાતો ઢંગ અને આના કારણે સર્જાતી પરિસ્થિતિ. મહારાષ્ટ્રમાં પ્રાથમિક શાળાઓમાં - ત્રીજી ભાષા તરીકે હિન્દી ફરજિયાત બનાવવાના નિર્ણય સામે વિરોધ રાજકીય છે. મરાઠી ભાષાનું સ્થાન-માન યથાવત્ રહેશે. કોઈ અન્યાય અથવા અવમૂલ્યનનો પ્રશ્ન જ નથી છતાં કૉંગ્રેસ અને મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેનાએ સખત વિરોધ કર્યો છે અને કેટલીક શાળાઓના પ્રિન્સિપાલોએ પણ આ નિર્ણય પાછો ખેંચી લેવાની વિનંતી રાજ્ય સરકારને કરી છે. રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ તો પછી આવી, દક્ષિણ ભારતમાં તો વર્ષોથી હિન્દી દ્વૈષ જાણીતો છે. બહારના લોકો અમારા રાજ્યમાં આવી કમાય છે, જીવે છે, પણ અમારી ભાષાને માન આપતાં નથી, એમ કહી મનસેએ વિરોધનો વાવટો લહેરાવ્યો છે. મનસે હોય કે શિવસેના પરપ્રાંતીયોનો મુદ્દો હંમેશાં તેમના એજન્ડા પર રહ્યો છે. હવે, તેમાં હિન્દી - વિરોધ ભળ્યો છે.

મનસેના વડા રાજ ઠાકરે કહે છે કે અમને હિન્દુ હોવાનો ગર્વ છે પણ `િહન્દી' નથી : જો મહારાષ્ટ્રને હિન્દી ચીતરવાના પ્રયાસ થાય તો સંઘર્ષ થશે જ. રાજ્ય સરકાર જાણીબૂઝીને આવી સ્થિતિ ઊભી કરે છે. મરાઠી અને બિન-મરાઠી વચ્ચે સંઘર્ષ શરૂ કરવાની આ `ચાલ' છે? મુંબઈ સુધરાઈની ચૂંટણી વખતે આ વિવાદ શા માટે? રાજ ઠાકરેએ મરાઠી લોકો અને રાજકીય પક્ષોને આહ્વાન કર્યું છે કે આવો, વિરોધ કરો.

કૉંગ્રેસના નેતાઓ વિરોધમાં જોડાયા છે. રાષ્ટ્રીય શિક્ષણનીતિમાં હિન્દીની જોગવાઈ હોવાથી તામિલનાડુની ડીએમકે સરકારે વિરોધ કર્યો છે પણ પચરંગી મુંબઈમાં બમ્બૈયા હિન્દી વર્ષોથી બોલાય - સંભળાય છે. પ્રાથમિક શાળામાં શિક્ષણ અપાશે અને ઉચ્ચ શિક્ષણમાં વિદ્યાર્થીઓ મરજી મુજબ ત્રીજી ભાષા સ્વીકારશે.